ÇİĞDEM YILMAZ – “Medeniyetler şehri” olarak anılan, birçok kültürel mirasa ev sahipliği yapan Hatay Antakya, 6 Şubat depremlerinde en büyük yıkıma uğrayan yer oldu.
Kentteki tarihi yapılar ya yıkıldı ya da ağır hasar aldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı, tescilli tarihi kültür varlıklarını kurtarmak için harekete geçti ve depremin 20. gününde Hatay Afet Bölgesi Kazı Başkanlığı kuruldu. Sanat tarihçiler, arkeologlar, mimarlar, restoratör mimarlar, inşaat mühendisleri ile gönüllü öğrenciler bir yıldan fazladır bölgede tarihi yapılarda çalışmalar yürütüyor. Sürecin detaylarını Hatay Afet Bölgesi Kazı Başkanı Doç. Dr. Muhammet Arslan Milliyet’e anlattı.
İLK ETAP: KURTARMA
Yaklaşık 150 kişilik bir ekiple çalıştıklarını belirten Arslan, çalışmaların üç etap olarak planlandığını belirterek şunları anlattı: “İlk etabımızda amaç anıtsal eserlerdeki nitelikli malzemeyi kurtarmaktı ve bu amacımıza ulaştık. Kitabeler başta olmak üzere, mimari parça süslemeleri, mihrap, minber, ahşap kapı kanatları, ikonlar vs. bunları enkazdan çıkarttık. Antakya’da toplamda 550 nitelikli malzemeyi bu anlamda çıkarmış olduk.”
bAntakya’nın 720 tescilli kültür varlığı bulunduğunu ve tamamının hasar aldığını kaydeden Arslan, şu bilgileri verdi: “Yüzde 60’ı tamamen enkaz haline geldi. Bu enkazlar için biri 66, diğeri 68 dönüm iki alan oluşturduk. Bu alanı da ‘Kültür Enkazı Döküm ve Ayrıştırma’ sahası olarak adlandırdık. Tescilli konutları ve dükkanları bu araştırma sahamıza götürdük. Ayrıştırmaya tabi tuttuk. Örneğin götürülen x eve özgü ne varsa, kesme taşından, moloz taşına, ahşap aksamdan, demir aksamına varıncaya kadar özgün tüm unsurları yine bilimsel bir ekibimiz tarafından ayrıştırıldı ve koruma altına almış olduk.”
Kültür varlıklarının enkazı için biri 66, diğeri 68 dönüm olmak üzere iki alan oluşturuldu. Yıkılan yapıların parçaları burada ayrıştırılıp ayrı ayrı koruma altına alınıyor. Şu ana kadar 253 yapı koruma altına alındı.
ASKIYA ALMAK VE GÜÇLENDİRME
Son etapta ağır ya da orta hasarlı yapıların restorasyonları yapılana kadar ayakta kalmasını sağladıklarını belirten Arslan “Bu eserlerde askıya alma ve güçlendirme çalışmaları yaptık, ağır çelikle. Artçı bir sarsıntı veya doğa olayından etkilenmemesi için önlem alınmış oldu” dedi.
MOSTAR KÖPRÜSÜ AYAĞA KALKMIŞTI
Bosna Hersek’teki tarihi Mostar Köprüsü de 1993’te savaş sırasında yıkılmış, 1997’de nehirden çıkarılan taşlarla yeniden inşa edilmişti.
