SERVET YILDIRIM – Bundan 104 yıl önce bu muhteşem reform süreci başladığında kişi başı gelirde Avrupa’nın en yoksulu, okuma yazma oranında en düşüğü, borçlulukta en yükseği, sanayisi olmayan, kaynakları yabancıların elinde bulunan ve her alanda Avrupa’nın birkaç yüzyıl gerisinde kalmış işgal altındaki bir ekonomiydi. “Reform nedir” sorusunun cevabını arıyorsanız, bu 18 yıla bakın…
Önce Meclis, sonra Cumhuriyet kuruldu; hilafet kaldırıldı. Öğretim birliği kabul edildi, ilköğretim zorunlu hale getirildi. Millet mektepleri açıldı; milyonlarca kişiye temel eğitim verildi. Köy öğretmen okulları açıldı, binlerce öğretmen yetiştirildi.
Üniversiteler kuruldu. Türk harfleri hakkındaki kanun kabul edildi, Medeni Kanun yürürlüğe girdi. Kadın – erkek eşitliği sağlandı. Kadınlara seçme ve seçilme hakkı verildi. Montrö ve Lozan imzalandı. Ankara başkent ilan edildi…
İlklerin tarihi oldu
Bu dönem ilklerin tarihidir. İlk tersane, ilk tiyatro, ilk şeker fabrikası, ilk sigorta şirketi, ilk haddehane bu dönemde kuruldu. İlk yolcu uçağı seferi yapıldı, ilk betonarme köprü inşa edildi. Bu dönem kurumsallaşmanın tarihidir. Merkez Bankası, Çocuk Esirgeme Kurumu, Tekel Genel Müdürlüğü, Ziraat Enstitüsü, Devlet Demiryolları, Türk Hava Kurumu, Müzeler Müdürlüğü, Sanayi Bankası, Anadolu Ajansı, Danıştay, Türk Tarih Kurumu, Türk Dil Kurumu, Devlet Sanayi Ofisi, Sanayi Kredi Bankası, İller Bankası, MTA, Etibank, Türk Hava Yolları ve Toprak Mahsulleri Ofisi kuruldu. Ekonominin tarihidir. Türkiye İş Bankası, Halk Bankası, Anadolu Sigorta, Sümerbank bu dönemde doğdu. Çiftlikler, haralar, tarım satış kooperatifleri, onlarca şeker, kâğıt, çimento ve mensucat fabrikaları kuruldu. Uçak ve motor fabrikası gerçek oldu. Elektrik santralleri, demiryolu ve tramvay hatları açıldı, deniz ticaret düzenlendi, uluslararası ölçü birimleri kabul edildi.
Neler, neler başarıldı
Sanayileşmenin tarihidir. Şeker fabrikaları, ticaret ve sanayi odaları ve demir çelik sanayii hakkındaki kanunlar kabul edildi; sanayi teşvik kanunu çıkarıldı. Kültürün tarihidir; müzeler, senfoni orkestraları ve konservatuvarlar açıldı. Sağlığın tarihidir. Numune Hastanesi ve Refik Saydam Hıfzısıhha Enstitüsü kuruldu. Neler yapıldı neler; yazmakla bitmez.
İlk basketbol ligi bu dönemde düzenlendi; ilk kâğıt para tedavüle girdi. İlk radyo yayını başlatıldı; limanlar ve demiryolu şirketleri yabancılardan alındı. Soyadımız oldu, vatandaşlık yasası kabul edildi. Kabotaj Kanunu yürürlüğe girdi. Düzenli uçak seferleri başladı. Ve tüm bunlar yapılırken bir yandan da Osmanlı’nın borçları ödendi.
Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı kutlu olsun…