ANKARA – Tüm dünya uzun yıllardır nezaret toplumunu konuşuyor. İktidarların, internet kullanıcılarının sanal aksiyonlarına dönük adımları tartışmaları da beraberinde getiriyor. En son Amerikan seçimlerinde gündeme gelen internet kullanıcılarının profillenmesi skandalı seçime bir yıl kala Türkiye’de de tartışılmaya başlandı.
Bilgi Teknolojileri ve İrtibat Kurumu’nun Türkiye’deki internet sağlayıcılarından abone datalarını mahkeme kararı olmadan ve bireylerin internet trafiğini ortaya koyar nitelikte elde edildiğini söz eden CHP Genel Lider Yardımcısı Onursal Adıgüzel’e nazaran bireyler profilleniyor ve Türkiye’de de bir Facebook- Cambridge Analytica data skandalı ortaya çıkabilir.
BTK ABONELERİN İNTERNET TRAFİK BİLGİLERİNİ TALEP EDİYOR
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na bağlı Bilgi Teknolojileri ve İrtibat Kurumu (BTK), 2018 yılında “Abone desen yapısı” şura kararı yayınladı. Bu karar uyarınca BTK, Türkiye’de hizmet veren 313 internet servis sağlayıcısından abonelerin şahsî bilgilerini “mahkeme kararı uyarınca” talep etmeye başladı. Abone deseninde abonelerin isminden yaşadıkları yerlere, doğum tarihlerinden anne kızlık soyadına kadar pek çok bilgi talep edilebiliyor.
BTK bu süreçte internet işletmecilerine farklı vakitlerde gönderdiği “İSS Trafik Log Deseni” bahisli bir yazı ile abonelerin erişim trafik kayıtlarını tertipli formda kuruma aktarılmasını istedi. Bu taleple birlikte bireylerin bilgilerinin yanı sıra hangi saatte hangi web adresine girildiği üzere internet trafik bilgilerinin de kuruma sunulması öngörüldü.
BTK’YA KARŞI TELEKOMÜNİKASYON İŞLETMECİSİNDEN DAVA
BTK’nın abonelerin bilgilerini talep eden şura kararlarına karşı 2019 yılında Özgür Telekomünikasyon İşletmecileri Derneği (TELKODER) tarafından dava açıldı. BTK’nın talep ettiği bilgilere karşı bir telekomünikasyon şirketi de davaya müdahil oldu. Evrakta Danıştay Savcısı iddianamesini BTK’nın konsey kararının hukuka uygun olmadığı istikametinde hazırladı. Ferdî dataların ‘Abone deseni’ halinde BTK’yla paylaşılmasına karşı açılan dava hala görülmeye devam ediyor.
‘KİŞİLER PROFİLLENİYOR’
BTK’nın son devirde internet hizmeti sağlayıcılarından “gizli” ibaresiyle abonelerin şahsî datalarının yanı sıra trafik bilgilerini talep ettiği, bunu mahkeme kararı olmadan yaptığı tezleri gündemde.
Bu durumu Meclis’te gündeme getiren isimlerden biri de CHP Bilgi ve İrtibat Teknolojilerinden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Onursal Adıgüzel oldu. Bireylerin datalarının temin edilerek profillendiğini ve bilgilerinin toplandığını söyleyen Adıgüzel’e nazaran bu durum çok sayıda skandala sebep olabilir:
“Düşünün ki bir kişinin akşam hangi internet sitesine girdiği, oradan ne indirdiği üzere datalar talep ediliyor. Bir kişi örneğin Cumhuriyet Halk Partisi’ni merak ediyor. Tahminen de AK Parti üyesi ya da bir kurumda yönetici. CHP’nin sitesine giriyor, muhalif gazeteleri okuyor. Bu kişiyi bu dataları elde ederek profilleyebilirler. Profilledikten sonra bunu o insanı ona nazaran pozisyonlarlar. Bu pek çok skandala sebep olabilir. Bakanlık yetkilileri ‘profilleme yapmıyoruz’ dese de bu iktidara ne kadar güvenebiliriz? BTK’nın ve öteki kurumların tarafgir yapısı ortada. Bu türlü bir bilgi toplamanın manipülasyon yapmak için araç olarak kullanılabileceğini düşünüyoruz.”
‘FACEBOOK- CAMBRIDGE SKANDALI ORTAYA ÇIKABİLİR’
Gelecek hafta mevzuya ait hazırladıkları araştırma önergesini Meclis Başkanlığı’na sunmaya hazırlanan Adıgüzel’e nazaran BTK’nın adımıyla ortaya çıkan durum seçmenin manipüle edilmesi için de kullanılabilir.
Facebook, kullanıcı bilgilerinin uygunsuz bir formda Cambridge Analytica şirketiyle paylaşıldığı skandalı 2018 yılında ortaya çıkmış, Cambridge Analytica’nın idare şurası liderinin kelam konusu dataların ABD seçimlerinde Donald Trump’un lehine kullanıldığını itiraf ettiği kelamları kapalı çekilen manzaralarla basına yansımıştı.
Bu örneği hatırlatarak, “Türkiye’de de bir Facebook- Cambridge Analytica bilgi skandalı ortaya çıkabilir” diyen CHP’li Adıgüzel, BTK’nın elde ettiği şahsî bilgilerin seçimler için kullanılabileceğini vurguladı ve şunları söyledi:
“Analistler bir insanın kaç saat telefonla konuştuğuna bakarak hangi cinsiyette olduğunu ve yaşını varsayım edebiliyor. Bir kişinin hangi internet sitelerine girdiğini ne yaptığını takip eden bir yapı da onun siyasi eğilimleriyle ilgili birçok tahlil yapabilir. Sonrasında onu hedefleyen yeni reklamlar çıkarabilirler. Bunların hepsi de risk oluşturuyor. Türkiye’nin parti devletine dönüştüğünü gördüğümüzde bağımsız şuraların hiçbirine de itimat kalmamış durumda. Bu dataların mahkeme kararı olmadan toplanıyor olması bizim için büyük bir risk oluşturuyor ve biz bunun skandala dönüşebileceğini düşünüyoruz.”
BAKAN YARDIMCISI ‘PROFİLLEME’ YAPMADIKLARINI SÖYLEDİ
CHP’li Adıgüzel kelam konusu itirazlarının bir kısmını “sosyal medya dezenformasyon” yasa teklifinin görüşmeleri sırasında Meclis Dijital Mecralar Komisyonu’nda da lisana getirdi. BTK’nın hangi maksatla şahısların bilgilerini şirketlerden istediği, ‘abone deseni’ ile neyin amaçlandığı üzere sorulara Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı Ömer Fatih Sayan cevap verdi. BTK’nın yasal çerçevede ve mahkeme kararı uyarınca internet servis sağlayıcılarından bilgi ve evrak talep ettiğini savunan Sayan, BTK’nın profilleme yapmadığını söz ederek, “BTK yahut bizde hiçbir biçimde algoritma yahut profilleme olmamaktadır” dedi.